1. Xe ưu tiên là gì?
Xe ưu tiên là những phương tiện được phép di chuyển với tốc độ cao hơn tốc độ quy định, được phép vượt các phương tiện khác đang dừng hoặc trong quá trình di chuyển, các phương tiện ưu tiên có thể yêu cầu các phương tiện khác nhường đường hoặc dừng lại bằng cách sử dụng đèn siren, còi hú và tín hiệu đèn đặc biệt.
Mục đích của việc quy định thứ tự xe ưu tiên là để đảm bảo việc di chuyển nhanh chóng, kịp thời của các phương tiện này trong những trường hợp khẩn cấp, góp phần cứu tính mạng con người, bảo vệ tài sản và giữ gìn trật tự an ninh xã hội.
2. Xe ưu tiên gồm những loại xe nào?
Quy định của Điều 22 Luật Giao thông đường bộ xác định ưu tiên qua đường giao nhau từ mọi hướng gồm cho các phương tiện sau:
- Xe chữa cháy đang trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
- Xe quân sự, xe công an trong tình trạng khẩn cấp hoặc đoàn xe có sự hỗ trợ của xe cảnh sát.
- Xe cứu thương đang cấp cứu.
- Xe hộ đê, xe đang thực hiện nhiệm vụ khắc phục thiên tai, dịch bệnh hoặc trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật.
- Đoàn xe tang.
Trong số các loại xe đã được nêu (ngoại trừ xe tang), khi đang thực hiện nhiệm vụ, các phương tiện này phải trang bị tín hiệu còi, cờ, và đèn theo quy định. Các xe ưu tiên không bị hạn chế tốc độ và được đi vào đường ngược chiều, cũng như các đường khác, kể cả khi đèn đỏ và tuân theo hướng dẫn của người điều khiển giao thông.
3. Thứ tự xe ưu tiên theo luật giao thông
Luật Giao thông đường bộ Việt Nam quy định thứ tự ưu tiên của các loại phương tiện giao thông khi di chuyển trên đường như sau:
- Xe chữa cháy đang trong quá trình thực hiện nhiệm vụ: Đây là loại xe ưu tiên tuyệt đối, khi nghe thấy tiếng còi hú và tiếng còi báo động, hoặc nhìn thấy tín hiệu đèn ưu tiên của xe chữa cháy, tất cả các phương tiện khác đều phải nhường đường ngay lập tức.
- Xe quân sự, xe công an trong tình trạng khẩn cấp hoặc đoàn xe có sự hỗ trợ của xe cảnh sát: Đây là nhóm xe ưu tiên có điều kiện, được phép di chuyển trên mọi tuyến đường và được ưu tiên di chuyển qua các nút giao thông có tín hiệu đèn đỏ khi có xe cảnh sát dẫn đường.
- Xe cứu thương đang thực hiện nhiệm vụ cấp cứu: Xe này thuộc nhóm xe ưu tiên có điều kiện, xe cứu thương đang chở bệnh nhân cấp cứu được phép di chuyển trên mọi tuyến đường và được ưu tiên di chuyển qua các nút giao thông có tín hiệu đèn đỏ.
- Xe hộ đê hoặc xe tham gia vào việc khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh, hoặc thực hiện nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định: Nhóm xe này được ưu tiên di chuyển trên mọi tuyến đường khi được cơ quan chức năng cho phép.
- Đoàn xe tang: Đây là nhóm xe được nhường đường khi tham gia giao thông, tuy nhiên không được phép di chuyển trên mọi tuyến đường và không được ưu tiên di chuyển qua các nút giao thông có tín hiệu đèn đỏ.
Khi nghe thấy tiếng còi hú, tiếng còi báo động hoặc nhìn thấy tín hiệu đèn ưu tiên của các phương tiện kể trên, người lái xe có nghĩa vụ nhường đường ngay lập tức theo thứ tự xe ưu tiên trên để đảm bảo an toàn giao thông và góp phần cứu chữa người bệnh, phòng chống cháy nổ, bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội.
4. Hậu quả nghiêm trọng khi vi phạm thứ tự xe ưu tiên
Tuân thủ theo thứ tự xe ưu tiên là trách nhiệm của mỗi người, tuy nhiên, không ít trường hợp người tham gia giao thông đã cố tình vi phạm, dẫn đến những hậu quả vô cùng nghiêm trọng.
- Tai nạn giao thông: Gây thương tích nặng nề, thậm chí tử vong cho người vi phạm, người trên xe ưu tiên và người tham gia giao thông khác.
- Hình phạt pháp lý: Phạt tiền, tước giấy phép lái xe, tạm giữ phương tiện...
- Ách tắc giao thông: Ảnh hưởng đến hoạt động của lực lượng chức năng, tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh trật tự.
- Gây bức xúc dư luận: Thể hiện sự thiếu ý thức, coi thường pháp luật.
5. Vi phạm luật giao thông về thứ tự xe ưu tiên bị phạt thế nào?
Luật giao thông đường bộ quy định mức phạt nghiêm minh đối với hành vi không nhường đường hoặc gây cản trở xe ưu tiên. Theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP, mức phạt được quy định như sau:
5.1. Đối với xe máy
Người điều khiển xe máy không tuân thủ quy định thứ tự xe ưu tiên, cụ thể hành vi không nhường đường hoặc gây cản trở xe ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ sẽ bị phạt tiền từ 200.000 đồng đến 300.000 đồng.
Chủ phương tiện cũng có khả năng bị tước giấy phép lái xe trong khoảng từ 1 đến 3 tháng. Trong trường hợp gây tai nạn giao thông, thời gian tước giấy phép lái xe có thể lên đến 2 đến 4 tháng.
5.2. Đối với ô tô
Mức phạt sẽ cao hơn, lên đến từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng cho người điều khiển xe ô tô vi phạm. Ngoài ra, chủ phương tiện còn có thể bị tước giấy phép lái xe từ 1 đến 3 tháng. Tương tự như xe máy, nếu gây tai nạn giao thông, thời gian tước giấy phép lái xe có thể lên đến 2 đến 4 tháng.
Ngoài ra, chủ phương tiện còn có thể bị áp dụng các biện pháp xử phạt bổ sung khác theo quy định của pháp luật.
Khi tham gia giao thông, người lái xe có trách nhiệm nhường đường cho xe ưu tiên khi nghe thấy tiếng còi hú, tiếng còi báo động hoặc nhìn thấy tín hiệu đèn ưu tiên. Việc không nhường đường cho xe ưu tiên có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như tai nạn giao thông, gây nguy hiểm cho tính mạng và tài sản của người khác, đồng thời vi phạm pháp luật và chịu hình phạt theo quy định. Nhường đường các xe theo thứ tự xe ưu tiên không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm đạo đức của mỗi người lái xe và người tham gia giao thông.